Straal is klein en in de hoef verzonken, vaak
vergezeld met vies ruikend zwart vocht
(foto: www.hoofwear.com/blog/post/rotstraal)
Een korte literatuurstudie naar twee veel voorkomende problemen bij paardenhoeven: Rotstraal en Hoefschimmel.
Rotstraal, ook wel hoefrot genoemd, is een ontsteking door rottingsbacteriën in de straal. Om precies te zijn gaat het om de bacterie Fusobacterium necrophorum. Een specifieke bacterie die het op de straal van paarden voorzien heeft. De hoeven van bijvoorbeeld varkens, geiten en schapen hebben hun eigen bacterie voor hun hoefrot.
Het komt vaker voor bij de achterhoeven dan bij de voorhoeven. Naar schatting komt rotstraal bij ongeveer 45% van de paarden in Nederland voor [3].
Er zijn een aantal kenmerken waaraan je rotstraal kunt herkennen:
Meestal veroorzaakt rotstraal geen kreupelheid, tenzij het erg diep gaat en de middelste straalgroeve tot op de straallederhuid is aangetast [4].
Een gezonde straal wordt tijdens het lopen gestimuleerd en heeft een goede doorbloeding (door een goed werkend hoefmechanisme). Als aan deze voorwaarden onvoldoende wordt voldaan is de hoef kwetsbaarder voor een bacteriële ontsteking doordat het paard bijvoorbeeld in een slechte hygiënische omgeving staat.
Dus onvoldoende beweging in combinatie met een gebrekkige hygiëne zijn de belangrijkste oorzaken van rotstraal.
Ook een slechte (medio-laterale) hoefbalans kan rotstraal verergeren. Door ongelijke lengte in de verzenen kan er een scheur ontstaan in de middelste straalgroeve waar bacterien zich vervolgens in kunnen nestelen.[6]
De behandeling van rotstraal bij paarden bestaat uit het verwijderen van de aangetaste delen van de straal. Daarnaast wordt vaak Egyptische Zalf gebruikt wat een opdrogende en ontsmettende werking heeft. Ook is het belangrijk om de straalgroeven goed open te houden om ophoping van vuil te voorkomen.
Er zijn diverse middelen te koop die kunnen helpen bij de behandeling van rotstraal, vaak gebaseerd op een (licht) uitdrogende en antibacteriële werking.
Zoals genoemd bij de oorzaken van rotstraal is het van belang dat de straal voldoende wordt gestimuleerd en doorbloeding krijgt. Veel beweging is daarbij van belang maar ook voldoende contact met de grond. Een te lange hoefwand of het gebruik van hoefijzers zorgt ervoor dat de straal niet kan meedragen en vergroot hiermee de kans op rotstraal.
Daarnaast is het belangrijk dat de straal zo min mogelijk in contact komt met mest en urine.
Kortom, met een goede regelmatige bekapping, veel beweging en goede hygiëne is er veel mogelijk om rotstraal te voorkomen.
Een schimmel is een microbe. ‘Microbe’ is een verzamelnaam voor verschillende micro-organismen. Dat zijn levensvormen die zo klein zijn dat je ze met het blote oog niet kunt zien. Er zijn vier soorten microben. De eerste drie soorten zijn de bacteriën, virussen en parasieten. De vierde soort zijn de schimmels. Bij deze laatste soort horen ook de gisten. [9]
Normaal gesproken is een paardenhoef goed beschermd tegen schimmels door middel van de hoefwand aan de buitenkant en de zool (en straal) aan de onderkant. Maar door omstandigheden kan het toch gebeuren dat een schimmel een weg naar binnen heeft gevonden en zich daar gaat verspreiden. We spreken dan van een hoefschimmel. Dit kan grote gevolgen hebben. Een bekend voorbeeld hiervan is de White Line Disease waarbij een schimmel via de witte lijn zich in de hoef nestelt en omhoog groeit tussen de lamellen waarbij in het ergste geval de verbinding tussen de hoeflederhuid en de hoefwand loslaat.
Een schimmel in de witte lijn herken je vaak door een korrelige structuur van de witte lijn. Ook komt het voor dat niet alleen de witte lijn maar ook delen in de pijpjes van de hoornwand worden aangetast.
Daarnaast kunnen scheurtjes in de hoefwand een oorzaak zijn voor schimmels. Vaak vormt zich dan een meer grillig patroon van de scheur waarbij de schimmel in de hoef zich een weg naar boven kan vormen.
De oorzaak van het hoefschimmel is vaak een beschadiging van de hoef. Dit kan bijvoorbeeld komen door scheuren vanwege een lange hoefwand waarbij flares ontstaan of stukken van de hoefwand kunnen afbrokkelen.
Hierdoor kan ook de witte lijn verbreden wat ruimte laat voor schimmels om zich in te nestelen.
Daarnaast kunnen andere beschadigingen van de hoefwand door bijvoorbeeld (oude) nagelgaten zorgen dat schimmels naar binnen komen. [10]
Er is veel onderzoek gedaan de White Line Disease en het bleek dat niet alleen een schimmel maar ook een bacterie samen voor de afbraak van structuur van de hoefwand zorgt. Hierbij is het niet altijd 1 specifieke schimmel en 1 specifieke bacterie maar kan deze ‘samenstelling’ bij elk geval anders zijn. Hierdoor zijn er milde en agressieve vormen mogelijk.
In erge gevallen kan het nodig zijn om een deel van de hoefwand helemaal te verwijderen om de schimmel te kunnen bestrijden.
De laatste jaren worden er goede resultaten geboekt met Propolis dat door bijen wordt aangemaakt ter bescherming tegen bacteriën, virussen en schimmels [7]. Je ziet deze stof dan ook veel in producten ter bescherming en behandeling van hoefschimmels. Daarnaast is een zure omgeving niet prettig voor schimmels en is bijvoorbeeld appelazijn een middel dat ingezet kan worden. [11]
Regelmatig controle en tijdig bekappen van de hoeven zal er voor zorgen dan beschadigingen van de hoef minder snel zullen optreden en anders snel worden opgemerkt. Een snelle en adequate behandeling zal in de meest gevallen erge problemen kunnen voorkomen.
Daarnaast zal een gezonde hoef die voldoende beweegt en (mede hierdoor) een goede doorbloeding kent beter weerbaar zijn tegen bedreigingen van buitenaf.